Dijital Dönüşüm
Teknoloji dünyasındaki yenilikler kaçınılmaz olarak yaşadığımız hayatı her geçen gün hızla değiştiriyor. Eğitimden, sağlığa, iletişimden, alışveriş alışkanlıklarımıza, eğlence hayatımızdan, iş hayatımıza kadar hemen her alanda giderek artan bir dijitalleşme süreci yaşıyoruz. Yaşadığımız yüzyıla “Dijital Çağ” deniyor.
Bu çağda yeni meslekler oluşmuş, elektronik ticaret ortaya çıkmış, sosyal medya bir dijital pazarlama dünyasına dönmüş, dijital reklamlar, kripto paralar, dijital ödeme yöntemleri ..vs gibi yeni uygulamalar ile “ekonomi” de bu dönüşümden etkilenenler arasındaki yerini almıştır. Artık Dijital Ekonomi adında yeni bir kavramdan bahsediyoruz.
Dijital Ekonomi hayatımızı değiştirdiği gibi iş yapmanın kurallarını da beraberinde değiştiriyor. Kuralların değiştiği bu yeni dünyada rekabet edebilmek için mutlaka her şirketin bir dijital dönüşüm ajandası olması gerekiyor.
Peki “Dijital Dönüşüm” kavramından ne anlıyoruz?
Dijital Dönüşüm Nedir?
Dijitalleşme (sayısallaştırma) kavramı bilgisayarın icadı ile ortaya çıkmıştır. Bilgisayarlardaki her bilgi (resim, yazı, işlem) sadece iki tane rakam kullanılarak saklanır. “0” ve “1”. Bu matematiksel sistemde kullanılan iki basamaklı rakamlara İngilizce BIT (Binary Digit-İkili Dijit) adı verilir. Bu biçimde orjinal verileri bilgisayarların anlayabileceği elektronik veriye dönüştürme sürecine de “dijitalleşme” denir.
Kurumlarda yaşanan ilk dijitalleşme süreci çalışmaları, verilerin sayısal hale getirilerek bilgisayara aktarılması olarak yorumlanmıştır. Buna en çarpıcı örnek işletmelerde kağıt tabanlı bilgilerin taranarak bilgisayara aktarılmasıdır.
Zaman içinde internet ve bilgisayar teknolojilerinin gelişmesi ile , kurumsal yazılımlar yaygınlaşmış, elektronik ticaret (e-ticaret) ortaya çıkmış, herkesin cebinde bir bilgisayar taşımasına giden mobil teknolojiler ve sosyal medyanın gelişmesi “dijitalleşme” kavramını “verilerin bilgisayara aktarılması” anlamının çok daha ötesine taşımıştır.
Değişen dünyada dijitalleşme süreci terimi “mevcut iş süreçlerini iyileştirmek için dijital teknolojilerin kullanılması” şekline yeniden tanımlanmıştır. Bir fabrikada işçilerin bilgisayar destekli ekipmanlar yardımıyla makinalarını kullanmaya başlaması, e-ticaret sitesi yardımı ile internet üzerinden satış veya elektronik faturalaşma süreçleri bu yeni tanıma örnek olarak verilebilir. Bu bakış açışına göre göre “Dijitalleşme” çalışanların rollerini değiştiren ve otomasyon yardımı ile iş süreçlerinin daha verimli olmasını sağlayan bir kavram olarak algılanır. Dijitalleşmeyi hala bu şekilde algılayan pek çok kurum olduğu halde günümüzde bu tanım da yetersiz kalmaktadır.
Eksponansiyel bir hızla gelişen yeni teknolojiler zaman içinde otomasyon ve e-ticaret ötesinde kendilerine çok daha fazla uygulama alanı yaratmışlardır. Bulut bilişim (Cloud), nesnelerin interneti (IoT), Büyük Veri (Big Data), yapay zeka (A.I), robotik uygulamalar, sanal ve artırılmış gerçeklik uygulamaları, 3D yazıcılar, blok zinciri (blockchain) gibi yepyeni teknolojilerin hızla yayılması tüm sektörlerde iş modellerinin daha da hızlı değişmesine yol açmış ve yaşanan bu dijital devrim iş yapmanın eski oyun kurallarını baştan aşağı değiştirerek dijitalleşme süreci tanımının tamamen farklı yorumlamasını doğurmuştur.
Günümüzde, Dijital Dönüşüm üretim emirleri otomasyonu, e-fatura ve e-ticaret süreçleri gibi bir dizi dijitalleşme projeleri ile sınırlı kalan bir kavram olmaktan çoktan çıkmıştır. Yeni teknolojik gelişmeler tüm bu değişim sürecini başarı ile gerçekleştiren kurumları bile pazardan silebilen yeni iş modeli fırsatlarını beraberinde getirmiştir. Bu nedenle bu teknolojiler yıkıcı (disruptive) teknolojiler şeklinde adlandırılmaktadır.
Dijital teknolojiler ile iş süreçlerinin iyileştirilmesi mevcut iş yapış şekillerinin daha verimli bir hale gelmesi; bir değişim sürecidir. Yıkıcı teknolojiler ile gelinen noktada ise dijitalleşme süreci değişim değil, dönüşüm olarak karşımıza çıkmaktadır. Değişim eskinin daha iyi hale getirilmesiyken, dönüşüm geleceği yaratmaktır. Bu nedenle artık sürecin adı “Dijital Dönüşüm” olmuştur.
Dijital Çağda Dijital Dönüşüm, inovatif (yenilikçi) teknolojilerin yardımıyla kurumun ana faaliyetlerini ve yarattığı değerleri temelden değiştiren bir iş dönüşümü olarak algılanmaktadır. Dijital Dönüşüm sonunda kurumun para kazanmak için kullandığı tüm temel unsurları farklılaşır ve yeni iş modelleri ortaya çıkar. Bununla birlikte halen birçok kuruluş Dijital Dönüşüm adı altında aslında iş süreçlerini iyileştirerek “değişim” yapmakta ve kendini kandırmaktadır.
Dijital Dönüşüm iş stratejisinden, kurum kültürüne kadar bütünsel anlamda yeni bir bakış açısı gerektirir. Kurumlar aşağıdaki beş temel geleneksel kavramı dijital çağ ve dijital ekonomiye göre yeniden yorumlamak zorundalar. Bu kavramlar:
Müşteri, Rekabet, İnovasyon, Veri ve Değerler’dir.
1. Müşteri
Dijital dönüşüm yeni bir müşteri kavramı sunar. Müşteriler, internetten önce pazarlama ile satın almaya ikna edilmeleri gereken bir oyuncu topluluğu olarak algılanıyordu. Dijital çağda ise pazarlar yerini müşteri ağlarına bırakmıştır. Artık müşteriler birbirleri ile devamlı olarak bağlantı halinde birbirleri ile haberleşerek şirketlerin marka itibarlarını şekillendiriyorlar. Kullanılan dijital araçlar ürünlerin keşfini, değerlendirilmesini, satın alınma, kullanılma tarzlarını ve müşterilerin erişim yöntemlerini değiştiriyor. Dijital dönüşüm sürecindeki şirketler artık müşterileri satışları için bir hedef görmek yerine mevcut dinamik müşteri ağı içinde bulabilecekleri en iyi grup, marka destekçisi veya inovasyon ortağı olarak görmeleri gerekiyor.
“Dijital dönüşüm, müşteri ağlarından (network) faydalanmak, müşteriye erişim ve kişiselleştirme stratejilerini geliştirmektir.”
2. Rekabet
Dijital dönüşüm rekabet kavramını yeniden yorumlamasını gerektiriyor. Geleneksel yaklaşıma göre şirketler kendilerine benzeyen rakip şirketler ile rekabet ederken, ürünlerini dağıtan veya üretimleri için girdileri sağlayan tedarik zinciri paydaşları ile işbirliği yaparlar. Günümüzde ise sektörlerinin dışında ve onlara hiç benzemeyen firmalar asimetrik rakipler olabiliyor. Dijital teknolojiler aracıları ortadan kaldırıyor, ortakları değiştirebiliyor ve tedarik zincirini altüst edebiliyor. Bu yeni dijital çağ birbirine bağlı iş modelleri veya yaşanan zorluklar nedeniyle yeni işbirliklerinin de yolunu açıyor. Dijital dönüşüm sürecindeki şirketler artık rekabet ve işbirliği kavramlarını yeniden gözden geçirmek zorundalar. Şirketler bir araya gelerek yenilikleri ileriye götürmek için birbirlerinin güçlü yanlarını kullanmalılar.
“Dijital dönüşüm, kazan-kazan platformlar inşa etmektir.”
3. Veri
Dijital dönüşümün bir diğer konusu veridir. Eskiden veri dediğimizde şirketin karar verme süreçleri için kendi üretim, stok, operasyon, satış ve pazarlama süreçleri ile ilgili değerlendirilen verilerin analizini anlıyorduk. Günümüzde ise Büyük Veriyi (Big Data) konuşuyoruz. Sosyal medya, mobil araçlar, sensörler (IoT) ile her yerden gelen bir veri bombardımanı var. Bu büyük veri araçları firmaların yeni tahminde bulunmalarına ve yeni katma değer yöntemlerini bulmalarına ve anlamalarına yardımcı oluyorlar. Dijital dönüşüm sürecindeki şirketler için veri artık stratejik bir varlıktır. Her şirketin işleyişinin, pazarda kendisini farklılaştırmasının ve yeni katma değer yaratmasının yaşamsal bir parçası olmalıdır.
“Dijital dönüşüm, verilerin şirketin varlıkları haline gelmesidir.”
4. İnovasyon
İnovasyon olmadan dijital dönüşümünden söz edemeyiz. Yeni fikirlerin geliştirildiği, denendiği ve piyasaya sunulduğu sürece inovasyon diyoruz. Şimdiye kadar inovasyon denince son ürün üzerinde odaklanan bir bakış açısı vardı. Yeni ve daha gelişmiş özellikleri olan ürün geliştirmek inovasyon kabul ediliyordu. Günümüzde ise dijital teknolojiler yardımıyla desteklenmiş hızlı denemeler ile sürekli öğrenmeyi sağlayan yaklaşımın adı inovasyondur. Bu yeni yaklaşım, maliyetleri en düşük düzeyde tutarken öğrenmeyi en üst düzeye çıkartır. Dijital dönüşüm sürecindeki şirketler için fikirlerin denenmesi ucuz, hızlı ve kolaydır. Başarısızlıklar ise erken ve az maliyetli öğrenme yoludur.
“Dijital dönüşüm, yenilikler (inovasyon) yaratmak ve sürekli öğrenmektir.”
5. Değerler
Dijital dönüşümün son konusu şirketin müşterilerine sunduğu değerlerdir. Klasik bakış açısında firmanın sunduğu ürünler güncellenir, pazarlama kampanyaları yenilenir veya operasyonlar iyileştirilebilir, ama şirketin müşterilere sunduğu değer sektör içinde tanımlandığı şekli ile sabittir. Aynı değeri sağlayan rakipler ile marka ve fiyat anlamında ayrışır. Dijital çağda ise sabit bir değer önermesine güvenmek yeni rakipler tarafından yıkıma açık olmak demektir. Bu nedenle dijital dönüşüm sürecindeki şirketlerin değişen iş ortamında sürekli yenilenen bir yapıda olmaları gerekiyor.
“Dijital dönüşüm, şirketlerin yaptığı işler ve sağladığı değerlerin dijital çağa uyumlu hale gelerek temelden dönüşmesidir.”
Digital Dönüşüm Örnekleri
IDC’nin son yayınladığı araştırmaya göre şirketlerin % 82 dijital dönüşümün rekabet avantajı getireceğini düşünüyor. Airbnb, Uber, WeWork, Tesla, Netflix gibi şirketler teknolojiyi kullanarak kendi endüstrilerine farklı bir bakış açısıyla yaklaşan başarılı şirketlere örnek olarak verilebilir.
En çarpıcı örneklerden biri de erkek bakımı kategorisinde yenilikçi ve oyun bozan bir marka haline gelen Dollar Shave Club’ın hikayesidir. Bir sosyal medya fenomeni olarak ortaya çıkmış ve aylık kutu aboneliği modelini uygulayarak erkek bakım alanındaki öncülerden biri olmuştur. Öyle ki Unilever’in en büyük rakibi P&G’yi, Gillette markası için Gillette Shave Club adında bir online abonelik servisi başlatmaya zorlamıştır.
Bazı Dijital Dönüşüm Örnekleri
- Taksi Şirketi – Uber
- Motor Şirketleri – Tesla
- Oteller – AirBnB
- Eğlence – Netflix
- Ofis Paylaşımı – WeWork
- Erkek Bakım – Dollar Shave Club
Şehir hayatının vazgeçilmezi olan ulaşım ve konaklama, artık özel taksilerin ya da otellerin tekelinde değil. Uber ve AirBnb gibi, ‘kullanıcıları bir araya getiren’ akıllı uygulamalar, ulaşım ve konaklama ihtiyaçlarınızı ‘çok daha ucuza’ çözebiliyor.
Küçük ve orta ölçekli şirketler ve teknoloji girişimleri için ortak çalışma alanları sağlayan WeWork firması mekan sahiplerinden uzun dönemli ofis kiralayan ve bunları aylık bazda yeniden kiralayarak gelir yaratan bir girişim. Tesla ise yarı-otomatik elektrikli otomobil ve tırlar ile otomotiv sektöründe devrim yapmıştır.
Bir başka kurum Netflix internetten başladığı film yayıncılığı ve “anında izle” sloganıyla internete bağlı olan tüm cihazlardan diziler, filmler ve belgeseller gibi birçok dijital içeriği abonelerine diledikleri cihazdan, diledikleri zaman izleme imkânı sağlamaktadır. Tüm bu yeni iş modelleri dijital dönüşümün örnekleridir.
Özet
Dijital Dönüşüm algısı zaman içinde evrilerek değişmiştir.
- Kağıt ortamdan dijital ortama geçiş (sayısallaşma)
- İş süreçlerinin dijital teknolojiler ile iyileştirilmesi (otomasyon)
- Son aşamada ise tüm kurumsal varlıklar ve paydaş ilişkilerinin yıkıcı teknolojiler yardımıyla yeniden tanımlanıp yeni iş modelleri ortaya çıkarılması (dijital dönüşüm) şeklinde tarif edilmektedir.
Dijital dönüşümü sadece teknoloji ile ilgili bir kavram olarak algılamak hatadır. Aynı şekilde teknoloji yardımı ile iş süreçlerinin iyileştirilmesi olarak görmek de yanılgıdır.
Dijital Dönüşüm, statükoya meydan okuyarak geleneksel olarak ifade edilen müşteri, rekabet, veri, inovasyon ve pazarda değer yaratma kavramlarının şirket performansını radikal bir şekilde geliştirmek için yıkıcı teknolojiler kullanılarak yeniden yorumlanması ve yapılandırılmasıdır.
Kurumun para kazanma yöntemlerini yeniden düzenlemek amacıyla yıkıcı dijital teknolojilerin inovatif (yenilikçi) bir şekilde entegre edilmesidir.
Dijital çağda yeni teknolojileri uygulayarak mevcut iş süreçlerini iyileştirenler değil, yenilikçi bakış açısı ile yıkıcı teknolojileri doğru ve güçlü iş stratejileri ile birleştirebilen şirketler ayakta kalacaktır.
“Dijital dönüşümü doğru şekilde yapmak bir tırtılın kelebeğe dönüşmesi gibidir, ancak dijital dönüşümü yanlış yaptığınız zaman elinize geçen sadece çok hızlı bir tırtıl olacaktır. ” George Westerman, MIT.
